به گزارش قم خبر به نقل از فارس، مرتضی اسدی (کارشناس مرکز تخصصی نماز): قرآن کریم در توصیف قدرتمندانِ مؤمن و در صدر وظایف آنان، اقامه نماز را نام برده است: «إِلَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْارْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ...»، این وظیفه، در عملِ شخصی، کیفیت بخشیدن به نماز است و در تلاش اجتماعی، رسالت ترویج نماز و همگانی کردن آن.
ترویج فرهنگ نماز، هر گونه حرکت و تلاشی است که در راه همگانی کردن، تبیین اهمیت و آسان کردن دسترسی به آن انجام می‌شود، در این رسالت عظیم، عده‌ای نقش اساسی و خاصی بر عهده دارند. مبلغان صاحب اندیشه، بیان و منبر، با گفتن، نوشتن و پرداخت جذاب و هنری، می‌توانند این وظیفه بزرگ را ادا کنند.
*بیان جایگاه و اهمیت پرداختن به نماز
اهمیت کار اقامه نماز و ترویج نماز، ناشی از اهمیت خود نماز است. شرع مقدس اسلام (قرآن کریم، کلمات نبی مکرم(ص) و روایات ائمه(ع)) درباره نماز، ترغیب، تشویق و اهتمام نشان داده است. این مهم، بیانگر این است که نماز، بین مجموعه داروهای درمان‌گر بیماری‌های جسمی، روحی، فردی و اجتماعیِ انسان، عنصر اصلی یا یکی از اصلی‌ترین عناصر است.
ادای واجبات شرعی و اجتناب از محرمات مجموعه‌ای است از داروهای تجویزشده پروردگار، برای تقویت بنیه روحی و اصلاح امور دنیا و آخرت انسان؛ اما در این مجموعه، بعضی از عناصر کلیدی هستند و نماز، کلیدی‌ترینِ این عناصر است.
«ان مکّنّاهم فی الارض»؛ هنگامی که مؤمنان و مجاهدان راه خدا، در زمین متمکن شدند و قدرت به ایشان سپرده شد، کارها و وظایفی را باید انجام دهند؛ اما نخستین عهد آنان، «اقاموا الصّلاة»، یعنی اقامه نماز است. چه رازی است در این نماز که اقامه آن تا این اندازه مهم است؟
«الصّلوة تنهی»؛ نماز نهی می‌کند، نه اینکه دست و پای انسان را ببندد؛ یعنی غرایز و سرکشی‌ها را از کار می‌اندازد، «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنکَرِ»، معنایش این نیست که اگر نماز اقامه شود، فحشا و منکر از بین خواهد رفت، بلکه به این معناست که وقتی نماز اقامه شود، آن واعظ درونىِ انسان که با نماز جان گرفته است، مرتب از بدى فحشا و منکر می‌گوید؛ این یادآوری، گفتن و تکرار کردن نیز، به یقین اثر دارد و دل را خاضع و خاشع می‌کند؛ از این رو، نماز تکرار می‌شود. روزه، سالی یک بار؛ حج، عمری یک بار؛ نماز، هر روز چند بار باید تکرار شود. تبیین این جایگاه و اهمیت نماز و ترویج آن، با بیان هنرمندانه مبلغان گرامی محقق خواهد شد.
*پرداختن به روحِ نماز
دومین نکته مهم و قابل تأمل در ترویج فرهنگ نماز، پرداختن به روح و توجه به معنویت نماز است، انسان به دنبال منبع آرامش است و آرامش را جز در معنویت نمی‌توان یافت، روی آوردن جوانان به شبه‌معنویات دست‌ساز بشری و عرفان‌های دروغین، نشانگر این شوق فطری به معنویت است. روحانی مبلغ، موظف است با پرداختن به روح نماز، فطرت معنویت‌خواه جوان را به سمت آرامش حقیقی، یعنی نماز سوق دهد.
گاهی انسان نماز می‌خواند، مانند دیگر عادات روزانه؛ مسواک زدن، ورزش و مطالعه کردن؛ اما اوقاتی انسان با این احساس که می‌خواهد حضور در محضر پروردگار پیدا کند، نماز اقامه می‌کند. ما همیشه در محضر پروردگاریم؛ خواب باشیم، بیدار باشیم، غافل باشیم، ذاکر باشیم؛ اما زمان‌هایی هست که وضو می‌گیریم، تطهیر می‌کنیم، آماده می‌شویم، با طهارت جسم و لباس، با طهارت معنوىِ ناشی از وضو و غسل می‌رویم خدمت پروردگار عالم، انسان در نماز باید چنین احساسی داشته باشد، خود را در مقابل خدا باید احساس کرد؛ چرا که در نماز، باید مخاطب داشت.
قرائت خوب اما بی‌توجه، آن چیزی نیست که از ما خواسته شده است، از ما خواسته شده که در حال نماز، دلمان را به پیشگاه پروردگار ببریم؛ از دلمان حرف بزنیم، با دلمان حرف بزنیم؛ این‌ها مهم است. نکته روح نماز را در ترویج آن، حتی در نمازی که خودمان می‌خوانیم و نمازی که به دیگران تعلیم می‌دهیم، باید مورد اهتمام قرار دهیم.
*انذار درباره استخفاف نماز
خفیف شمردن نماز یکی از معضلات جدی جامعه است و درباره بزرگی گناه آن، بی‌مبالاتی و تساهل می‌شود، این نکته اساسی حتی در ترویج فرهنگ نماز نیز، مظلوم واقع شده است و پندارهای روشنفکرانه از مهربانی و بخشش خداوند متعال به آن دامن می‌زند! لذا انذار به این مطلب، از اهم وظایف است. امام صادق(ع) در بیمارى منجر به شهادتشان به وصى خود می‌فرمایند: پیامبر خدا(ص) فرمودند: «لیسَ مِنّی مَنِ استَخَفَّ بالصَّلاة».
«استخفاف»؛ یعنی سبک و کم اهمیت شمردن، نماز با همه خصوصیات با همه فضایلش در آیات و روایات چقدر از انسان وقت می‌گیرد؟ نمازهای واجب، هفده رکعت است و اگر انسان بخواهد با دقت و با قدری ملاحظه بخواند، بیش از ۳۴ دقیقه نمی‌شود، وگرنه کمتر وقت خواهد گرفت.
گاهی پای تلویزیون در انتظار برنامه‌ای که مورد علاقه ماست، نشسته‌ایم و پیش از آن، تبلیغات پخش می‌شود. بیست دقیقه، پانزده دقیقه می‌نشینیم و می‌بینیم که هیچ کدام هم به درد ما نمی‌خورد! بیست دقیقه وقت خود را از دست می‌دهیم، برای دیدن آن برنامه‌ای که می‌خواهیم! صرف کردن و سرمایه‌گذاری این لحظات برای نماز، بسیار اهمیت دارد و پرداختن به این نکته، به ابّهت و اهمیت نماز در جامعه خواهد افزود.
*آگاه کردن جوانان درباره توجه در نماز
در جامعه جوان، بیش از دیگران باید به نماز اهمیت داد، جوان با نماز، دلش روشن می‌شود و امید، شادابی روحی و بهجت پیدا می‌کند. این حالات، بیشتر خاص جوانان و موسم جوانی است. انسان وقتی به نماز توجه پیدا کند، آن چنان لذتی پیدا می‌کند که در هیچ یک از لذایذ مادی، این لذت وجود ندارد. این در اثر توجه است. بی‌توجهی و کسالت در حال نماز، از ویژگی‌های منافقان است، البته این بدان معنا نیست که هر کسی در حال نماز کسالت داشت، منافق است! در زمان پیغمبر(ص) منافقانی بودند که برای دیگران نماز می‌خواندند و در دل، اعتقادی به آن نداشتند: «وَ إِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا کُسَالَى یُرَاءُونَ النَّاسَ وَ لَا یَذْکُرُونَ اللَّـهَ إِلَّا قَلِیلًا»، وقتی کسی در نمازش طرفِ خطاب ندارد، با خدا حرف نمی‌زند، خسته می‌شود و برایش کاری طولانی به نظر می‌آید. چهار رکعت نماز که چهار ـ پنج دقیقه طول می‌کشد، برای او زمانی طولانی به نظر می‌آید! انسان اگر در نماز با خدا طرف خطاب شود، خواهد دید که وقت به سرعت می‌گذرد، آن‌گاه افسوس می‌خورد و دلش می‌خواهد طولانی‌تر شود.
*بیان آسان احکام نماز
دسته‌بندی احکام نماز و تبدیل آن به برنامه، قالب‌های ارائه بصری و هنری، بازی، داستان ویژه کودک و نوجوان، معما و...، از کارهای ضروری و لازم برای ترویج فرهنگ نماز در قشر کودک و نوجوان است. از سوی دیگر، بیان احکام نماز به زبان ساده و عامه‌پسند و پالایش آن از پیچیدگی‌های لغوی و فقهی، ضرورتی است که به یقین در پذیرش احکام و قوانین و کرنش در برابر آن مؤثر خواهد بود؛ از این رو، مبلغان محترم با نوآوری و بیان هنرمندانه خود، می‌توانند نقش محوریِ خود در این فرهنگ‌سازی را به زیبایی ایفا کنند.
*نمادسازی برای نماز
مساجد باید آباد باشد و صدای اذان از مساجد بلند شود تا مردم بتوانند همه نشانه‌های توجه به نماز و اقامه نماز را احساس کنند. نشانه‌های اسلامی، باید واضح و آشکار باشد، مبلغان و روحانیان مساجد در این زمینه باید بیشتر فعال شوند و اصرار کنند تا در مهندسی‌ها، نشانه‌های اسلامی آشکار باشد. صهیونیست‌ها هر نقطه دنیا و در سازه‌های خود، علامت نحسِ «ستاره داوود» را تثبیت می‌کنند! ما مسلمان‌ها نیز نشانه‌های اسلامی و نماز را باید در همه کارهایمان، آشکار کنیم.
*استفاده از جایگاه ویژه مسجد و تبلیغ برای ترویج نماز
مسجد می‌تواند جایگاه امن و صفا باشد و امام جماعت، غم‌گساری، راهنمایی و همدلی را در کنار اقامه نماز در آن مهبط رحمت و هدایت الهی به نمازگزاران هدیه کند. نپرداختن به پاکیزگی و بهداشت در مساجد و دوری امام جماعت از رابطه با مأمومان، دو آسیب معمول در بی‌توجهی و کم‌توجهی به نماز و البته نماز جماعت است. روحانی مسجد به عنوان متولی امور معنوی مسجد، باید به این آسیب‌ها توجه داشته باشد.
امامان محترم جماعت، اگر خود بر اثر کهولت و... نمی‌توانند وظیفه رابطه و اُنس و راهنمایی را برای نمازگزاران، به ویژه جوانان فراهم کنند، در کنار خود فضلای جوان و پرنشاط را به کار گیرند و آنان را در کار با خود شریک سازند.
افزون بر این، هجرت هفتگی روحانیون به شهرها و روستاها و ترویج نماز و نمازخوانی، جایگاه خاصی دارد. مبلغان معزز، مردم را با اهمیت، تأثیر و شرایط معنوی نماز آشنا کنند و از همه ابزارهای مفید تبلیغ در این راه استفاده کنند. شعار اول این پیام‌رسانان دین و معنویت باید توجه دادن مردم برای التفات به معانی کلمات نماز، آگاهی دادن به اینکه نماز یعنی با خدای عزیز و رحیم سخن گفتن است، ترجمه نماز برای همه سطوح جامعه و نشر این ترجمه‌ها، ترویج صورت و معنای نماز در روستاها و در یک جمله، باید اقامه نماز باشد.
*پی‌نوشت‌ها:
۱. حج، آیه ۴۱.
۲. عنکبوت، آیه ۴۵.
۳. علل‌الشرایع، ج۲، ص۳۵۶.
۴. نساء، آیه ۱۴۲.
ارسال نظر