به نظر میرسد کشورهای غربی در ادامه بزرگنمایی نقش تحریمها در مذاکرات هستهای این واقعیت را درک نمیکنند که جمهوری اسلامی به هیچ وجه از فناوری بومی هستهای با سوگیری صنعتی دست نخواهد کشید.
به گزارش قم خبر؛ خراسان نوشت: در واپسین روزهای برنامه اقدام مشترک ژنو، ماراتن مذاکرات ایران و گروه کشورهای ۱+۵ همچنان کند و طاقت فرسا به پیش میرود. این روزها مذاکره کنندگان خود را آماده میکنند تا در عمان، بخت توافق را بیازمایند. با این حال دکتر ظریف، وزیر خارجه کشورمان آشکارا درباره سابقه بدعهدی آمریکاییها در قبال جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است. اکنون پرسش بزرگ پیش رو این است که چرا کشورهای غربی و اعضای گروه ۱+۵ حاضر به پذیرش راه حلهای ابتکاری دیپلماتهای ایرانی نیستند؟ به نظر میرسد علاوه بر پیچیدگیهای فنی مذاکرات، برخی دلایل کلیتر نیز مانع دستیابی به توافق در مذاکرات هستند:
۱. درک اشتباه از جایگاه تحریم در مذاکرات دیپلماتیک
نخستین مانع در تحقق توافق هستهای تصور ذهنی کشورهای غربی به ویژه مذاکره کنندگان آمریکایی، نسبت به ساز و کار تحریم هاست. تصمیم سازان در کشورهای طرف مذاکره با ایران تصور میکنند که نیروی مولد مذاکرات، تأثیر و فشار تحریمهای بین المللی است. آنها به ۲ واقعیت موازی دیگر توجه نمیکنند. نخستین واقعیت اینکه مذاکرات درباره موضوع فناوری بومی هستهای ایران، خیلی پیشتر از تحمیل تحریمهای هستهای شروع شده بود. به عبارت دیگر بود و نبود تحریمها در اصل مذاکرات تاثیری نداشته است و این تصور فقط ذهنیتی است که کشورهای غربی آن را به مذاکرات ضمیمه کردهاند و اکنون نمیتوانند مذاکرات را به عنوان یک هویت مستقل از تحریمها تصور کنند.
۲. فقدان درک انگیزههای دولت دکتر روحانی و دیپلماسی دکتر ظریف
مانع دیگر برای دستیابی به توافق در مذاکرات هستهای، بیتوجهی به دومین واقعیت موازی یعنی استراتژی دولت دکتر روحانی و سیاست خارجی دکتر ظریف برای تعامل سازنده با کشورهای غربی و سازمانهای بین المللی است. به عبارت دیگر کشورهای غربی، اهتمام دولت دکتر روحانی به دیپلماسی و توانمندی دکتر ظریف در مذاکرات با کشورهای غربی را به اشتباه به عنوان تاثیرات تحریمهای سالهای اخیر ارزیابی میکنند. غافل از اینکه این ۲ ویژگی نیز ماهیتا برآمده از سیاست اعمال تحریمها نیستند و بیتوجهی به آنها از سوی غرب چیزی جز یک فرصت سوزی تاریخی نیست.
۳. درک اشتباه از مواضع حاکمیتی در مذاکرات هستهای و انتظار بیهوده برای عقب نشینی ایران
به نظر میرسد کشورهای غربی در ادامه بزرگنمایی نقش تحریمها در مذاکرات هستهای این واقعیت را درک نمیکنند که جمهوری اسلامی به هیچ وجه از فناوری بومی هستهای با سوگیری صنعتی دست نخواهد کشید. بنابراین آنها به اشتباه تصور میکنند که خط قرمزهای حاکمیتی در مذاکرات، فقط ناز کردنهایی برای چانه زنی بیشتر است. سیر مذاکرات از پایان ضرب الاجل اول توافق ژنو در ۲۰ جولای تا به امروز این گمانه را تقویت میکند که کشورهای غربی به اشتباه منتظر یک عقب نشینی تاریخی ناگهانی از سوی ایران هستند. انتظاری که با توجه به واقعیتهای کنونی حاکمیتی در ایران و بومی شدن فناوری هستهای در این کشور بیهوده به نظر میرسد و راه را حتی برای گفتوگو و توافق برای راه حلهای میانه و ابتکاری نیز میبندد.
۴. اطمینان از اینکه ایران به دنبال بمب نیست و نخواهد بود
چهارمین دلیل و مانع برای دستیابی به توافق هستهای، آگاهی کشورهای مذاکره کننده از این واقعیت است که جمهوری اسلامی حتی در بدترین شرایط هم به سمت ساخت بمب هستهای نخواهد رفت. کشورهای غربی بر خلاف رویکرد رسانهای که در ۱۰ سال قدمت پرونده کهنه شده هستهای ایران در پیش گرفتهاند، به خوبی و روشنی میدانند که سلاحهای کشتار جمعی در دکترین امنیتی ایران جایی ندارد. بنابراین به نظر آنها حتی شکست در مذاکرات نیز وضعیت را به سمت بدترین شرایط پیش نمیبرد.
۵. بیتوجهی به دشواری فراوان حفظ اجماع منطقهای و بین المللی در ادامه تحریمها
به نظر میرسد که کشورهای مذاکره کننده با ایران زیاده از حد به توان خود در حفظ اجماع شکننده علیه ایران خوش بین هستند. اروپاییها و آمریکاییها با این تصور که میتوانند در آینده نیز هزینههای ایجاد انزوای بین المللی ایران را تحمل کنند، راه را برای حصول توافق هموار نمیکنند. با این حال انبوه مذاکرات علنی و محرمانه با ایران در ماههای گذشته این تصور را کمرنگ کرده است.
۶. نقش نمایشی ان پی تی و آژانس در مذاکرات هستهای
همزمان با کژ فهمیهایی که مانع از دستیابی به توافق شده است، برخی دلایل دیگر نیز موجب شده است که رویکرد سیاسی در مذاکرات مانع بهره وری از ظرفیتهای حقوقی و فنی بشود. کشورهای مذاکره کننده با ایران به این دلیل که منشاء قدرت بین المللی خود را در سازمانها و پیمانهای بین المللی نمیبینند، به پیامدهای ادامه روال سیاست زده فعلی که به بیاعتبار شدن ان پی تی، آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان ملل منجر میشود نیز توجهی نمیکنند. غافل از اینکه مذاکرات هستهای با ایران در خلاء انجام نمیشود و دیگر کشورهای جهان نیز در سکوت شاهد روند این مذاکرات هستند.
۷. فشارهای سیاسی لابیهای ضد ایرانی و ایدههای ماجراجویانه
پرونده فناوری هستهای ایران در نگاه کارشناسان مستقل غربی به مراتب سادهتر از آن چیزی است که شخصیتهای سیاسی ترسیم میکنند. کافی است به اظهار نظرهای متعدد در اندیشکدههای اروپایی و آمریکایی توجه کنیم. آنها پیامدهای عدم حصول توافق با ایران را به مراتب مخربتر از پیامدهای احتمالی توافق با ایران میدانند. با این حال فارغ از تمام این محاسبات منطقی، همه میدانند که کشورهای غربی در مذاکرات با ایران به شدت تحت فشار لابیهای ضدایرانی از جمله لابیهای صهیونیستی و برخی لابیهای اعراب منطقه هستند.
۸. رقابتها و تنازعات داخل گروه ۱+۵
به تمام دلایل فوق برای دشواری دستیابی به توافق جامع در مذاکرات ایران، باید اختلافات داخلی اعضای گروه ۱+۵ را هم بیفزاییم. اگر باج خواهیهای سیاسی متقابل روسیه و آمریکا یا باج خواهیهای اقتصادی متقابل اروپاییها و چین را از مذاکرات کنونی حذف کنیم، پذیرش راه حل ابتکاری ایران با استفاده از ظرفیتهای حقوقی و فنی آسانتر میشود. اما همه میدانند که پرونده هستهای ایران فارغ از مواضع دیپلماتیک جمهوری اسلامی، در موارد متعدد در پیچ و خم اختلافهای داخلی گروه ۱+۵ متوقف میشده است.
ارسال نظر