در بیداری اسلامی مصر، این اخوان المسلمین نبود که انقلاب و تغییر رأس نظام را رقم زد، بلکه توده‌های تحول‌خواه مردمی به‌ویژه جوانان بودند که مطالبات انقلابی را علنی کرده به میدان التحریر در قاهره و سایر میدان‌ها در شهرها و استان‌های دیگر مصر کشاندند.
به گزارش قم خبر ؛ حجت الاسلام غریب رضا پژوهشگر حوزه مطالعات مصر و مدیر موسسه گفتگوی دینی وحدت در مصاحبه با امت اسلامی ضمن اشاره به وقایع اخیر مصر و تبرئه ی حسنی مبارک علت مشکلات اخیر را اشتباهات اخوان و نیز مقابله جریانات مختلف با انقلابیان مصر می‌داند.
ایشان تحلیل اصلی خود را بر پایه افتراق میان بدنه ی انقلابی مصر و جریانات اخوان می‌داند. در دیدگاه وی اخوان هم جزوی از بدنه ی انقلابی گری مصر بود نه صرفاً تمام جامعه ی انقلابی مصر. مدیر موسسه گفتگوی تمدن در ادامه صحبت خود به تحلیل بدنه ی انقلابی مصر می‌پردازد و بیان می‌کند: مردم مصر، به‌ویژه جوانان بعد از گذشت سه دهه دیکتاتوری حسنی مبارک، در ۲۵ ژانویه طعم خوش پیروزی را چشیدند و تجربه کردند که حضور انقلابی ملت می‌تواند معادله‌های سیاسی را تغییر دهد. باید دقت کنیم که در انقلاب بیداری اسلامی در مصر، این اخوان المسلمین نبود که انقلاب و تغییر رأس نظام را رقم زد، بلکه توده‌های تحول‌خواه مردمی به‌ویژه جوانان بودند که مطالبات انقلابی را علنی کرده به میدان التحریر در قاهره و سایر میدان‌ها در شهرها و استان‌های دیگر مصر کشاندند. هرچند اعضای اخوان المسلمین به شکل فردی و بدون در نظر داشتن هویت تشکیلاتی و حزبی خود در تظاهرات شرکت کردند ولی ساختار حزبی اخوان رسماً پیش از پیروزی انقلاب با این حرکت مردمی همراهی نکرد بلکه در مراحل اولیه انقلاب وارد مذاکره با آقای عمرسلیمان شخص دوم نظام حسنی مبارک هم شد. دست‌کم می‌توان ادعا نمود که سیاست اعلانی آنان همسویی و حمایت صریح انقلابی از تظاهرات مردم نبود.
ایشان ضمن رد صد در صد اخوانی بودن ماهیت اصلی بیداری اسلامی مردم مصر بیان می‌دارد : بیداری اسلامی، زاییده اراده گروه اخوان المسلمین نبود تا اگر در فرآیند عملکرد اخوان مشکلی سیاسی پیش بیایید بیداری اسلامی را شکست‌خورده و تابع سرنوشت این جماعت سیاسی بدانیم. بیداری اسلامی هویت تمدن امت اسلامی در مقابل ظلم‌ها و تحقیرهای تمدن شرق و غرب است که در عمق نگاه و عواطف و تصمیم توده‌های امت اسلامی جا دارد. همین هویت جمعی است که در پی تراکم علل به وجود آورنده انقلاب در لحظه ای تبدیل به انفجار انقلابی می‌شود. به‌عکس در اینجا باید این سؤال را مطرح کرد که چرا گروه‌های سابقه‌داری مانند اخوان المسلمین از این روح انقلابی و هویت جمعی فاصله گرفتند و نتوانستند نقش مدیریتی خود را برای ایجاد و استمرار انقلاب ایفا کنند.
* السیسی از خلا درونی جامعه مصر و رفتار گروه های تروریستی استفاده کرد
مدیر موسسه گفتگوی دینی وحدت چرایی سوق پیداکردن انحراف انقلاب و ریاست السیسی بر مصر را این‌گونه تحلیل می‌کند: آقای السیسی رئیس اطلاعات جنگ ارتش مصر (المخابرات الحربیه) بوده است. به شکل طبیعی نسبت او با رژیم سابق مصر روشن است. اما موفقیت او در انتخابات علت‌های مختلفی دارد. اول اینکه ارتش و نیروهای نظامی جایگاه مقدسی در افکار عمومی دارد و احترام ویژه ای دارد. بخشی از این جایگاه مردمی را وامدار جنگ دهه‌های گذشته با رژیم صهیونیستی است. بااینکه نگاه مدیریت ارتش سکولار است ولی از متون دینی هم برای افزایش این جایگاه و تقدیس ارتش استفاده کرده‌اند. روایتی را نقل می‌کنند از پیامبر مبنی بر اینکه فرموده باشند: هنگامی‌که مصر را فتح کردید نیروهای نظامی زیادی را در آنجا سازماندهی کنید چون بهترین ارتش روی زمین ارتش مصر است. که البته درباره صحت این حدیث میان علمای حدیث اهل سنت اختلاف‌نظر وجود دارد. در حقیقت تصوری که نسبت به نقش ارتش در ۳۰ ژوئن به جامعه القا شد این بود که اگر ارتش در این فضا دخالت نمی‌کرد، و آقای مرسی را عزل نمی‌کرد، اعتراضات به جنگ داخلی و کشتار می‌انجامید و این ارتش بود که استقرار و امنیت را تضمین کرد.
از طرفی دیگر آقای السیسی در تبلیغات انتخاباتی خود تلاش داشت که بین خود و رژیم حسنی مبارک فاصله نشان بدهد و بگوید که دولت او صفحه جدید و متفاوتی را از دو دوره حاکمیت حسنی مبارک و حکومت اخوان المسلمین در مصر خواهد گشود. مجموع علل بالا و حجم بالای تبلیغات رسانه ای درباره شخصیت السیسی باعث شد بتواند خود را به‌عنوان نجات‌دهنده مصر به مردم معرفی نماید.
اضافه بر اینکه بحران‌های امنیتی پدید آمده در مصر به‌ویژه جنگ مسلحانه ای که گروه‌های تروریستی مانند «انصار بیت‌المقدس» در منطقه سینا به راه انداختند، باعث شد حکومت السیسی به پشتوانه مبارزه ارتش با این گروه‌ها دلیل مشروعیت دیگری را به جامعه القا نماید.
ولی در میدان عمل برخی سیاست‌های اقتصادی دولت السیسی مانند افزایش مالیات‌ها باعث شد به طبقات محروم جامعه مصر که درصد بالایی را از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، فشار اقتصادی بیایید. این مسئله باعث کاهش نسبی محبوبیت آقای السیسی در مصر شد.
* اشباه اخوان به پیروزی السیسی کمک کرد
غریب رضا با اشاره به شک سیاسی و هویتی تبرئه حسنی مبارک به مردم مصر اشاره دارد: در ۳۰ ژوئن دو جریان به حمایت از آقای السیسی علیه حکومت اخوان المسلمین به میدان آمده بودند. جریان اول وابستگان رژیم سابق مصر و پایگاه اجتماعی آنان بود ولی جریان اصلی مردم و جوانانی بودند که در انقلاب ۲۵ ژانویه در میدان التحریر حضور داشتند ولی اشتباهات اخوان المسلمین آن‌ها را به تظاهرات و اعتراض علیه اخوان المسلمین کشاند.
اشتباه این جریان این بود که در مبارزه خودشان علیه اخوان نسبت به حضور و نقش پررنگ نمادهای رژیم سابق بی‌تفاوت شدند و با آن‌ها ائتلاف کردند. حکم برائت آقای حسنی مبارک در حقیقت حرکت بی‌تدبیری بود که از طرف دستگاه قضایی مصر اتخاذ شد. این حرکت به شکل واضح وابستگی دستگاه سیاسی موجود و نفوذ باقیماندگان رژیم حسنی مبارک را در مصر رسوا کرد و موجب ایجاد موجی از انزجار در بین مردم مصر شد. انقلابیان واقعی کشور مصر و کسانی که آقای السیسی را مصلح و منجی مصر تصور می‌کردند بعد از صدور این حکم به مقدار زیادی نسبت به واقعیت‌های موجود آگاه شدند. اعتراضات و تظاهراتی نیز در شهرهای مختلف مصر علیه این حکم به راه افتاد که بخشی از این اعتراضات توسط اخوان المسلمین و برخی دیگر توسط جریان‌های انقلابی دیگر بود. به نظر می‌رسد این حکم قضائی می‌تواند شروع تولد جریان سوم انقلابی باشد که وابستگی به اخوان المسلمین و سلفیت ندارند و ارادت خود را نیز نسبت به نمادهایی که انقلاب معکوس و رژیم سابق درصحنه به میدان آورده از دست داده است.
ارسال نظر